Μέσα από την αλληλεπίδραση του ατόμου με τον κόσμο και τους άλλους γύρω του διαμορφώνονται δεξιότητες και χτίζεται η γνώση και η μάθηση. Ο χώρος που περιβάλλει το άτομο έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά. Από τη μία ορίζει τον υλικό κόσμο μέσα στον οποίο ζει κανείς, με συγκεκριμένα χωρικά χαρακτηριστικά και όρια, αντικείμενα, φυσικά υλικά, ορατά και απτά πράγματα. Από την άλλη περιλαμβάνει τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις που αναπτύσσονται μεταξύ του υλικού κόσμου που περιγράφεται και των ατόμων που έρχονται σε επαφή με αυτά. Η άποψη αυτή στρέφει την προσοχή όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στο άτομο, και συγκεκριμένα στον τρόπο που αλληλεπιδρούν.
Ας σκεφτούμε όμως όλα αυτά, με το βλέμμα στραμμένο στο παιδί, και το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει.
ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΟΥ ΖΕΙ
Η επαφή του παιδιού με ποικίλα ερεθίσματα, προάγει τη διάθεση για εξερεύνηση, διεγείρει τις αισθήσεις και ενεργοποιεί τη φαντασία, συμβάλλοντας στην ολόπλευρη ανάπτυξή του. Η ποικιλία και η αφθονία των ερεθισμάτων που δέχονται τα παιδιά από το περιβάλλον διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στη διέγερση του εγκεφάλου και κατ’ επέκταση στη δημιουργία αλλά και τη διατήρηση συνάψεων ανάμεσα στους νευρώνες. Τα υλικά ερεθίσματα που συναντάει το άτομο γύρω του μπορούν να προσφέρουν πλούσιες ή περιορισμένες ευκαιρίες για αλληλεπίδραση, να προτείνουν συμπεριφορές και να καθορίσουν τρόπους δράσης, αλλά και να υπαγορεύσουν αξίες και στάσεις, που καθρεφτίζουν τις αξίες της οικογένειας και της κοινωνίας.
Το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε φέρει μηνύματα, προτείνει συμπεριφορές και αναπαριστά αξίες, σύμφωνα με τον τρόπο που είναι οργανωμένο.
Εσείς, τι μηνύματα επιθυμείτε να λαμβάνει το παιδί από το περιβάλλον στο οποίο ζει και παίζει;
Τα παιχνίδια και τα αντικείμενα που τοποθετούνται στο ύψος των παιδιών και είναι προσβάσιμα, τους δίνουν την ελευθερία να ασχοληθούν με αυτά όποτε το επιθυμούν. Διαλέξτε προσεκτικά τι προσφέρεται σε άμεση πρόσβαση και βεβαιωθείτε για την ασφάλεια των παιδιών. Σημαντικό είναι να λάβετε υπόψιν σας και το πώς και πότε μπορεί το παιδί να τα παίρνει και να παίζει με αυτά.
Η παρουσία στο χώρο των επιτευγμάτων και κατασκευών των παιδιών δημιουργεί αίσθηση αποδοχής, ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή τους. Εσείς, διακοσμείτε τα έργα τους; Μη ξεχνάτε όμως ότι η παρουσία μόνο δικών του στοιχείων στο χώρο μπορεί να μειώσει το ρόλο και τη σημασία και των υπολοίπων μελών της οικογένειας. Δοκιμάστε να προσθέσει ο καθένας το δικό του στοιχείο στο χώρο.
Η τάξη και ο μινιμαλισμός μπορούν να εξυπηρετήσουν διαχειριστικά ζητήματα. Τα πολλά ταυτόχρονα ερεθίσματα μπορούν να κουράσουν και να δημιουργήσουν σύγχυση, ειδικά τα πολύ μικρά παιδιά. Προσπαθείστε να οργανώσετε και να εναλλάσετε τα οπτικά ερεθίσματα στο χώρο. Αυτό μπορεί να ενισχύσει και τη διατήρηση του ενδιαφέροντος των παιδιών.
ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΟΥ ΖΕΙ
Ένα ωραίο μεγάλο χαρτί σε ένα χαμηλό τραπέζι, μαρκαδόροι για ζωγραφική…και το παιδί προτιμά όρθιο να παίζει μουσική χτυπώντας τους μαρκαδόρους στην πλάτη της καρέκλας!
Στρωμένο ένα παχύ χαλί στο πάτωμα, τοποθετημένα παιχνίδια πάνω του και μέσα σε καλάθια… και το παιδί τραβάει τα παιχνίδια μέχρι την άκρη και ξαπλωμένο στο πάτωμα εξερευνά τα αντικείμενα.
Ο χώρος και ο τρόπος που αυτός έχει δημιουργηθεί, δε λειτουργεί πάντα με το ίδιο αποτέλεσμα για όλους τους ανθρώπους. Ο καθένας μεταφράζει και χρησιμοποιεί τον υλικό χώρο γύρω του, σύμφωνα με την προσωπικότητά του, όπως αυτή διαμορφώνεται από τις παρορμήσεις του αλλά και από αυτά που κατακτά και μαθαίνει σταδιακά.
Είναι σημαντικό λοιπόν να λαμβάνετε υπόψιν το παιδί και την τάση που έχει για να εξερευνά τον κόσμο, και σε συνδυασμό με την ασφάλειά του, να διαμορφώνετε το πλαίσιο στο οποίο μπορεί να ενεργήσει και να ανακαλύψει.
Όσο πιο μικρή η ηλικία, τόσο πιο αναγκαία η πολυμορφία και ποικιλία των ερεθισμάτων, καθώς το παιδί βρίσκεται στο αναπτυξιακό στάδιο, όπου εξασκώντας τις αισθήσεις του, ανακαλύπτει όχι μόνο τον κόσμο, αλλά και τον τρόπο που προτιμά να αλληλεπιδρά με αυτόν.
Μελετήστε το χώρο σας και σκεφτείτε ποιες αξίες προωθεί. Καλλιεργεί αυτονομία στο παιδί και το αίσθημα του ανήκειν; Έχει το παιδί τα δικά το σημεία στο χώρο ως ισότιμο μέλος της οικογένειάς σας, ή μήπως έχει καταλάβει το σαλόνι με τα παιχνίδια του. Τι μαθαίνει από αυτό; Αναλογιστείτε τους περιορισμούς που δεν σας επιτρέπουν να τον διαμορφώσετε τον χώρο κατάλληλα και σύμφωνα με τις ανάγκες που υπάρχουν και την ηλικία του παιδιού. Σας προτείνουμε να ξεκινήστε παρατηρώντας το παιδί και πώς δρα μέσα στο περιβάλλον σας και στη συνέχεια να δοκιμάσετε σταδιακά ορισμένες αλλαγές. Που θα σας οδηγήσει άραγε αυτό;
Η ομάδα KidIn the Field