Eπικοινωνία από την αρχή της ζωής, πώς;
Με τη γέννηση του ατόμου, η ζεστή, τρυφερή και με ανταπόκριση επικοινωνία βοηθά τα μωρά και τα παιδιά να νιώσουν ασφαλή στον κόσμο και αυτό χτίζει και ενδυναμώνει τη σχέση τους με τους ενήλικες φροντιστές τους. Οι ενήλικες ανταποκρίνονται στις ανάγκες του βρέφους και έτσι ξεκινά η σύνδεση από τις πρώτες στιγμές. Αυτή η πρώτη περίοδος είναι ιδιαίτερα καθοριστική για τη συνολική ανάπτυξη του παιδιού. Μπορεί η επικοινωνία των πρώτων ημερών να είναι μη λεκτική, οι ενήλικες όμως καλούνται να αναγνωρίσουν τη γλώσσα του βρέφους: πώς κλαίει, τι μπορεί να χρειάζεται και παρόλο που μπορεί να περιορίζεται σε κάποιες πολύ βασικές ανάγκες επιβίωσης, όπως ο ύπνος, η τροφή και η επαφή με την αγκαλιά, είναι όλα αυτά που διαμορφώνουν το απαραίτητο κλίμα ασφάλειας και συναισθηματικής κάλυψης για την ανάπτυξη του.
Η οικογένεια ως πρότυπο για την επικοινωνία:
Τα παιδιά μαθαίνουν να επικοινωνούν παρατηρώντας τους άλλους γύρω τους να επικοινωνούν και αυτό ξεκινά μέσα από την οικογένεια, επεκτείνεται στο σχολείο και σε κάθε εν δυνάμη θεσμό και κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ένα παιδί θα βρεθεί. Παρακολουθώντας τους ενήλικες να επικοινωνούν αποτελεσματικά, αυξάνονται οι πιθανότητες και τα ίδια τα παιδιά να το κάνουν. Οι καλές επικοινωνιακές δεξιότητες συνοδεύουν το άτομο σε ολόκληρη τη ζωή του. Πώς ορίζονται οι καλές επικοινωνιακές δεξιότητες και τι σημαίνει καλή επικοινωνία; Αρχικά αυτό περιλαμβάνει το να δείχνει κανείς σεβασμό στον άλλον με το να τον βοηθά να νιώθει και να είναι ορατός και να αισθάνεται πως ακούγεται. Έτσι ενισχύεται η αυτοεκτίμησή του, βιώνει την ασφάλεια μέσα στο οικογενειακό και οποιοδήποτε άλλο περιβάλλον και αναπτύσσει δεξιότητες συνεργασίας, κατανόησης και αποδοχή του εαυτού και του άλλου.
Επικοινωνία με ενσυνειδητότητα
Ακούμε πραγματικά όσα θέλουν τα παιδιά να μας πουν; Το να ακούμε τους άλλους είναι μια δεξιότητα που χρειάζεται εκμάθηση και εξάσκηση και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αποτελεσματικής επικοινωνίας. Ακούω με προσοχή και ενδιαφέρον και έτσι δείχνω στο συνομιλητή μου ότι είναι σημαντικό το περιεχόμενο του λόγου του. Προσπαθήστε να περιορίσετε τις περισπάσεις για το χρόνο που επικοινωνείτε με τα παιδιά. Αφήστε λίγο στην άκρη αυτό που κάνετε και μπορεί να επηρεάσει την αφοσίωσή σας στην επικοινωνία. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό εξηγήστε: Αμέσως μόλις τελειώσω με το μάζεμα του τραπεζιού μπορούμε να συζητήσουμε αυτό που θέλεις. Επιβεβαιώστε ότι ακούσατε όσα ειπώθηκαν επαναλαμβάνοντας και αναδιατυπώνοντας τα λόγια του παιδιού. Πχ. Ακούω ότι παίξατε πολλά παιχνίδια στο σχολείο. Φαίνεται να το απόλαυσες πραγματικά. Πες μου περισσότερα γι αυτό! Βοηθήστε το παιδί να ολοκληρώσει όσα θέλει να πει, χωρίς να το διακόπτετε ή να προσπερνάτε τα λόγια του, ακόμη και εάν λέει κάτι που σας φαίνεται παράξενο, σας κάνει να νιώθετε αμήχανα ή δεν βρίσκει τις κατάλληλες λέξεις για να το διατυπώσει. Τέλος μη βιαστείτε να προχωρήσετε σε επίλυση προβλήματος. Μπορεί το παιδί να θέλει απλώς να εκφραστεί και να μην αναζητά κάποια απάντηση από εσάς.
Προτάσεις για περισσότερο αποτελεσματική επικοινωνία με τα παιδιά
Είναι καλό οι ενήλικες να είναι κοντά στα παιδιά όταν τους μιλούν, να κατεβαίνουν στο ύψος τους και να επιδιώκουν τη βλεμματική επαφή, διατηρώντας παράλληλα σταθερό τον τόνο της φωνής. Εάν το παιδί σας είναι αφοσιωμένο στο παιχνίδι του είναι πολύ πιθανόν να μην σας ακούει και να μοιάζει ότι σας αγνοεί εντελώς. Προσπαθήστε να κατανοήσετε τη στιγμή αυτή και να διατυπώσετε με τρόπο εύληπτο αυτό που θέλετε να πείτε. Πλησιάστε το παιδί και εξηγήστε: Βλέπω διασκεδάζεις με το παιχνίδι σου. Είναι η ώρα του φαγητού. Θα έχεις χρόνο να συνεχίσεις μετά το φαγητό το παιχνίδι. Χρησιμοποιήστε απλό λεξιλόγιο και κατάλληλο σύμφωνα με την ηλικία του παιδιού.
Διαμορφώστε από νωρίς κλίμα αποδοχής και σεβασμού. Όταν τα παιδιά νιώθουν ότι τα αποδέχονται είναι πιο πιθανό να ανοιχτούν και να συζητήσουν μαζί σας όσα τα απασχολούν. Καπώς έτσι δεν είναι και με την επικοινωνία μεταξύ ενηλίκων; Σκεφτείτε με ποια άτομα που γνωρίζετε επικοινωνείτε εσείς περισσότερο και πώς νιώθετε όταν κάποιος σας πιέζει ή σας επικρίνει. Προσπαθήστε να είστε ανοιχτοί στο να συζητήσετε για τα συναισθήματα κάθε είδους ακόμα και τα δυσάρεστα. Επικυρώστε το συναίσθημα που βιώνουν τα παιδιά και υποστηρίξτε τα ώστε να καλλιεργήσουν από νωρίς στάση αποδοχής των συναισθημάτων τους και να τα μοιράζονται με τους άλλους. Δοκιμάστε να διατυπώσετε θετικά λεκτικά μηνύματα. Για παράδειγμα πείτε: Εκτιμώ που μάζεψες τα παιχνίδια σου χωρίς να σου το πω ή απλά δείξτε με μια κίνηση ή γκριμάτσα τη θετική σας έκφραση. Θα νιώσουν όμορφα λαμβάνοντας θετική ανατροφοδότηση για τη συμπεριφορά τους.
Η ομάδα KidIn the Field